26 Νοεμβρίου 2017
Επαμεινώνδα Ε. Πανά, συντ. Καθηγητή Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών
Τα αίτια που προκαλούν τις πλημμύρες διαχωρίζονται σε δύο κατηγορίες: στους φυσικούς παράγοντες και στους ανθρωπογενείς παράγοντες (καταστροφή δασών, ανεξέλεγκτη οικιστική ανάπτυξη, κλπ). Οι επιπτώσεις των πλημμυρών χωρίζονται σε άμεσες (θάνατοι, τραυματισμοί, καταστροφές κατοικιών, κτιρίων, οδικού δικτύου, κλπ) και σε έμμεσες.
Οι πρόσφατες φυσικές καταστροφές της Δυτικής Αττικής έχουν άμεσο αρνητικό αντίκτυπο στα κόμματα εξουσίας – Νέα Δημοκρατία, ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ.
Αναμφίβολα, οι πλημμύρες είναι φυσικά φαινόμενα που δεν μπορούν να ελεγχθούν. Όμως, με την ανθρώπινη παρέμβαση και τη βοήθεια της σύγχρονης τεχνολογίας, μπορούν να τροποποιηθούν οι εδαφολογικές συνθήκες απορροής.
Έχει φτάσει πια η στιγμή που το πρόβλημα δεν είναι μόνο να εξετάσουμε τις διαχρονικές ευθύνες των κομμάτων που κυβέρνησαν και δημιούργησαν τους κινδύνους, αλλά να αποτρέψουμε και να μειώσουμε τους κινδύνους. Οι συνεχείς φυσικές καταστροφές δυστυχώς με θύματα δείχνουν ότι η κοινωνία αντιμετωπίζει διαβίωση υψηλού κινδύνου (ρίσκου). Για άλλη μια φορά μας απογοήτευσαν οι πολιτικοί και οι φορείς της Αυτοδιοίκησης. Ο ένας απλά κατηγορούσε τον άλλο προσποιούμενοι ότι αγνοούν το γεγονός ότι τα θύματα και οι καταστροφές αποτελούσαν το προϊόν της πολιτικής τους.
Οι στατιστικές για τα αποτελέσματα των πλημμυρών διηγούνται μια πολύπλοκη ιστορία: ο αριθμός των ανθρώπινων θυμάτων λόγω πλημμυρών είναι μεγαλύτερος των ανθρωπίνων θυμάτων από τους σεισμούς. Με άλλα λόγια η κοινωνία μας δεν προστατεύει τους πολίτες.
Στον πιο πάνω πίνακα παρουσιάζουμε έναν αριθμό σημαντικών πλημμυρών στην Ελλάδα. Άξιο αναφοράς είναι ότι οι μήνες Οκτώβριος και Νοέμβριος εμφανίζουν τη μεγαλύτερη συχνότητα πλημμυρικών συμβάντων (84,8%). Το γεγονός αυτό δεν είναι απρόβλεπτο, αφού κατά τη διάρκεια αυτών των μηνών η χώρα μας παρουσιάζει αυξημένα ποσά βροχής. Ειδικότερα, ο Νοέμβριος είναι ο μήνας που παρουσιάζει τις μέγιστες τιμές έντασης βροχής στη διάρκεια εικοσιτετραώρου.
Σε κάποια ιδανική περίπτωση οι κυβερνήσεις, η Τοπική και Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση θα έπρεπε να είναι ενήμεροι για τους κινδύνους από τις φυσικές καταστροφές και να θέτουν πολιτικές ή κανόνες για την πρόληψή τους, ΠΡΙΝ ακόμα συμβούν.
Οι υπεύθυνες κυβερνήσεις καθώς και η υπεύθυνη Τοπική και Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση θα έπρεπε να έχουν αξιολογήσει τους πιθανούς κινδύνους και να είχαν εφαρμόσει πολιτικές αντιμετώπισής τους.
Οι «φτωχές» κυβερνήσεις μαζί με την Τοπική και Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση, τους κινδύνους αυτούς δεν τους εκτιμούν με τη δέουσα σοβαρότητα και δρουν μόνο όταν συμβούν καταστροφές.
Πώς οι πλημμύρες και γενικά οι καταστροφές επηρεάζουν την εμπιστοσύνη των πολιτών προς το πολιτικό σύστημα και την Αυτοδιοίκηση;
Η πολιτική εμπιστοσύνη αποτελεί ένα μέτρο αξιολόγησης της Κυβέρνησης, της οποίας η διάσταση ξεκινά από τη μέγιστη εμπιστοσύνη και καταλήγει στον πολιτικό κυνισμό (αρνητική άποψη σύμφωνα με την οποία η Κυβέρνηση δεν λειτουργεί σύμφωνα με τις προσδοκίες). Η έλλειψη εμπιστοσύνης ισοδυναμεί με τον πολιτικό κυνισμό.
Είναι γνωστό, από τα στατιστικά δεδομένα του Ευρωβαρόμετρου για την Ελλάδα, το έλλειμμα εμπιστοσύνης των πολιτών προς τα πολιτικά κόμματα, όπως φαίνεται και στο γράφημα:
Στην περίπτωση που η Κυβέρνηση και η Αυτοδιοίκηση δεν βοηθήσουν αποτελεσματικά τους πληγέντες κατοίκους, τότε αυτό θα απογοητεύσει τους κατοίκους και γενικά θα επηρεάσει τις προσδοκίες των πολιτών για το πόσο καλά χειρίστηκαν το συγκεκριμένο πρόβλημα οι εμπλεκόμενοι φορείς.
Δυστυχώς, η κομματοκρατία αποτελεί το όπλο της καταστροφής ανθρώπων και περιουσιών. Οι πλημμύρες είναι το αποτέλεσμα των πρακτικών της κομματοκρατίας. Τρομερή συνέπεια των πολιτικών να είναι Υπουργοί, Βουλευτές, Περιφερειάρχες, Δήμαρχοι, παρά να θέλουν να υποστηρίζουν το κοινό καλό. Οι ίδιοι είναι αδιάφοροι για τους φτωχούς και τη μεσαία τάξη. Λόγω της αδιαφορίας και της κομματοκρατίας η Ελλάδα βρίσκεται σε δεινή κατάσταση και οι πολίτες της αισθάνονται ντροπή.
Για τους πολιτικούς δεν έχει νόημα η πρόληψη. Η περιοχή της Μάνδρας, από το 2012, είχε χαρακτηριστεί ως ζώνη δυνητικά υψηλού κινδύνου πλημμύρας.
Να θυμηθούμε ορισμένες δηλώσεις της Περιφερειάρχου στις 24 Νοεμβρίου του 2015:
«Τα ψέματα τελείωσαν για την αντιπλημμυρική προστασία. Ήλθε η ώρα να πάψουν οι κάθε είδους δικαιολογίες αδράνειας και να ξεκινήσουν τα έργα. Έργα απαραίτητα για τη ζωή και την περιουσία των πολιτών, τα οποία δεν μπορεί να είναι αντικείμενο ενός blame game που αναζωπυρώνεται σε κάθε κακοκαιρία. Δεν μπορούν κάποιοι, σε μια απόπειρα να δικαιολογήσουν την επιλογή απραγίας τους, να επιχειρούν να αποσείσουν τις ευθύνες τους και να τις μεταφέρουν σε άλλους. Οι δύο βαθμοί της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, σε συνεργασία με την κεντρική εξουσία, έχουν την αρμοδιότητα και την ευθύνη απέναντι στους πολίτες να προχωρήσουν, με σοβαρότητα και σύστημα, στα αναγκαία, χρονίζοντα έργα υποδομής, έτσι ώστε η Αττική να μην πνίγεται σε κάθε νεροποντή. Τα αντιπλημμυρικά έργα είναι κρίσιμης σημασίας και δεν προσφέρονται για επιφανειακή αντιμετώπιση με όρους μικροπολιτικής. Η αξιοπιστία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης κρίνεται από τα έργα αυτά».
Ξεκινήσαμε από την παραπάνω δήλωσή της χωρίς να ξεχνάμε το δελτίου Τύπου που εξέδωσε στις 2 Απριλίου του 2014 κατά την προεκλογική περίοδο των περιφερειακών εκλογών:
«Όλα τα αντιπλημμυρικά και τα έργα διευθέτησης των ρεμάτων, ο σχεδιασμός των λεκανών απορροής, η οριοθέτηση και αποτύπωση των ρεμάτων θα πρέπει να εντάσσονται σε ένα γενικό αντιπλημμυρικό σχεδιασμό, σε επίπεδο τουλάχιστον λεκάνης απορροής. Ένα τέτοιο σχέδιο θα μπορούσε να εκπονηθεί μέσα σε έξι μήνες. Αυτός ο αποσπασματικός σχεδιασμός που ακολουθεί και η παράταξη του απερχόμενου περιφερειάρχη είναι που οδήγησε σε καταστροφές στις αρχές του 2013 και τον Νοέμβρη του ίδιου έτους στο Καματερό. Όταν χάθηκε μία ζωή, καταστράφηκαν περιουσίες, προκλήθηκαν μεγάλες υλικές ζημιές».
Η λέξη υπευθυνότητα είναι σε κάποιο βαθμό εύκολο να χρησιμοποιηθεί, αλλά και εξίσου εύκολο είναι να κακοποιηθεί από ανέφικτες και ανεφάρμοστες υποσχέσεις ότι μέσα σε ένα εξάμηνο θα είχαν εκπονηθεί οι μελέτες. Και όμως πέρασαν τρία χρόνια και το αποτέλεσμα ήταν 20 θάνατοι.
Γενικά, στις «δυστυχισμένες» πολιτικά χώρες, συμβαίνει σε μεγάλο βαθμό ο λαός να ψηφίζει παρατάξεις κατώτερες των περιστάσεων εν ονόματι άστοχων μεγαλοστομιών.
Δεν έχει λοιπόν νόημα η πρόληψη για τους πολιτικούς, γιατί γνωρίζουν ότι, όταν οι βροχές περάσουν είναι τότε πολύ πιθανόν να ξανακερδίσουν τις Βουλευτικές ή Αυτοδιοικητικές εκλογές. Όταν συμβούν οι πλημμύρες τότε ξεσπά ο εμφύλιος πόλεμος στην οικογένεια των πολιτικών για το ποιος φταίει, με τους πολίτες να μετρούν τα θύματα και την απώλεια των περιουσιών τους. Μετά από λίγο καιρό, με καθαρό ουρανό, οι πολιτικοί αρχίζουν πάλι το κλασικό παιχνίδι: υποσχέσεις και ελπίδες για μια καλύτερη ζωή. Οι καταστροφές, ως αποτέλεσμα της κομματοκρατίας, δείχνουν τελικά ότι η ελπίδα είναι το όπιο των μαζών.
Επαμεινώνδας Πανάς 